Blask kamienia - Fontenay

Wróćmy do Burgundii, gdzie obok olśniewających przepychem i potęgą kościołów kluniackich natrafiamy wśród lasów na opactwo Fontenay - wzorcowo realizujące ideały reformy cysterskiej. 

 

Początkiem reformy było założenie przez Roberta de Molesme w 1098 roku klasztoru Citeaux. Do niego właśnie wstąpił wraz z braćmi młody Bernard, późniejszy święty. Urodzony w Burgundii z rodziców bardzo pobożnych i szlachetnego rodu – jak powiada Jakub de Voragine - już w dzieciństwie wychowywany raczej dla pustelni niż dla dworu, potępiał przepych kluniackich klasztorów i nieustanne obrzędy, odrywające zakonników od pracy fizycznej. O, próżności jeszcze bardziej głupia niż próżna! Mury kościoła lśnią od bogactwa, a biedni nie mają się w co przyodziać… 

Chciał przywrócić pierwotną regułę świętego Benedykta, wyrażającą się w słowach ORA ET LABORA -módl się i pracuj. Wprowadził ją w życie w Clairvaux, którego był założycielem i opatem. 

  

Życie mnichów cechować miała prostota, ubóstwo i surowość obyczajów. Nikomu nie chciałem stać się zgorszeniem, a jeśli kiedy zdarzyło mi się popełnić coś gorszącego, starałem się to ukryć, jak tylko mogłem. Mniej zawsze wierzyłem sobie samemu niż drugiemu. Skrzywdzony, nie szukałem nigdy zemsty na krzywdzicielu. I oto zostawiam wam: miłość, pokorę i cierpliwość – mówi święty w Złotej legendzie. 

  

Fontenay, ufundowane przez św. Bernarda w Montbard, w 1130 przeniesiono w obecne miejsce. Okres jego największego rozkwitu przypadł na XII i XIII wiek, kiedy to opactwo stało się klasztorem królewskim. W czasie rewolucji mnisi opuścili klasztor i został on sprzedany. Mieściła się tu papiernia, choć w 1852 roku obiekt wpisano do rejestru zabytków. W 1906 Edouard Aynard kupił zabudowania, i rozpoczął przywracanie klasztoru do jego pierwotnego stanu, trwające kilkadziesiąt lat. 

 

Kościół jest klasycznym przykładem architektury cysterskiej. Trójnawowy, ośmioprzęsłowy korpus, przecięty transeptem z prostokątnymi kaplicami, zamknięty jest prostokątnym chórem. Nad ostrołukowymi arkadami wznosi się gładka ściana, a wyżej sklepienie - stożkowato zakończona kolebka. Charakterystyczna jest tu niewielka ilość form, jednorodność materiału budowlanego, przejrzystość formy i funkcji budynku. 

 

Nastrój spokojnej kontemplacji potęguje otoczenie – rozległe ogrody i otaczające klasztor lasy.

szkic Blask kamienia z Kwartalnika Literackiego Kresy nr 79

Fotografie z 22 maja 2007